Aikido Terimleri Sözlüğü (ATS) / Dictionary of Aikido Terms (ATS)
(English below)
Hazırlık çalışmaları 2019’a dayanan Aikido Terimleri Sözlüğü, bugüne kadar aikido için herhangi bir dilde yazılmış en kapsamlı ve büyük sözlüktür. Türkçe ve İngilizce olmak üzere çift dilde olan ATS bir tarama sözlüğüdür ve periyodik olarak basılı kitap ortamı ve internet ortamındaki literatürü takip etme ve tüm aikido terimlerini ihtiva etme amacındadır. Sözlük, belli terimler üzerine yoğunlaşan YouTube videoları da ihtiva edecektir.
ATS bir tarama sözlüğü olduğu için aikido üzerine yazılmış tüm Türkçe kitaplar taranmış ve aikido ile ilgili olarak kullanıldığı tespit edilen tüm kelimeler sözlüğe eklenmiştir (bazı kelimeler, anlamları henüz yazılmadığı için sözlükte yayımlanmamıştır). Kitap tarama çalışmaları İngilizce kitaplar üzerinden devam etmektedir, öte yandan tüm internet de taranmaya devam etmektedir. ATS’nin amacı, kitap ortamında basılı olarak veya internet ortamında yazılı, sözlü ve görsel olarak bulunan tüm aikido terimlerini ihtiva etmek ve bunların kanji, hiragana ve anlamlarını göstermektir.
Terimler konusunda düzelti önerilerinizi, katkılarınızı ve yeni terim önerilerinizi sayfanın alt tarafındaki iletişim formu yoluyla bize ulaştırabilirsiniz. Sözlükte sizlerin de katkılarını görmek hem bizi çok sevindirir hem sözlüğün kuşatıcılığını arttırır.
Sözlükteki tüm maddeleri (sonradan eklenenler de dahil) tek bir sayfada şuradan görebilirsiniz.
Sözlüğü kullanma kılavuzu ve Japonca üzerine dilsel notlar için şu sayfaya bakınız.
31 Ocak 2023, İstanbul
Ümit Duran
© Her hakkı saklıdır.
English
Dictionary of Aikido Terms (ATS), whose writing process began in 2019, is the most comprehensive dictionary ever compiled in any language for the art of aikido. ATS is a bilingual (Turkish – English) dictionary, which aims to contain all the aikido terms by periodically searching through printed books and the internet. ATS will also provide YouTube videos that focus on certain aikido terms.
With the aim to encompass all the aikido terms, every book written in Turkish on aikido was searched through and the attested terms were listed for the dictionary (some of the terms will be published once their entries are written). The same process will be in progress for the books written in English. The aim of ATS is to encompass all the terms related to aikido in printed media and the internet, whether written, spoken or visual, and to provide their kanji, hiragana and meanings.
We would be delighted to receive your term suggestions, corrections and contributions, which will further develop this dictionary. You can find the contact form below the page.
To see all the headwords (including those added later) on one page, click here.
To read the manual of the dictionary and some notes on Japanese, click here.
January 31, 2023, İstanbul
Ümit Duran
© All rights reserved.
Son Eklenenler (14 madde) / Last Addings (14 entries):
go no suburi, ichi no suburi, katanakake, ken suburi nanahon, nana no suburi, ni no suburi, roku no suburi, san no suburi, setta, suihei giri, tan, tanken, tasuki, yon no suburi
Son ekleme tarihi / Last addings on:
31.10.2024
Toplam madde sayısı / Total number of entries: 1443
Sözlük Yazarı / Author of the Dictionary
Ümit Duran
Türk Aikido Dergisi’nin kurucusu ve editörü. 2012’den beri İstanbul’da aikido çalışmaktadır ve 4. siyah kuşaktır. Zenshin Aikido İstanbul’da ve İTÜ Aikido Kulübü’nde eğitmenlik yapmaktadır. Türk Aikido Dergisi’nde aikido üzerine ve Dilimsel Düşünce’de dilbilim üzerine araştırmalar yapmaktadır.
Co-founder and editor of Turkish Aikido Magazine. Has been practicing aikido in İstanbul since 2012 and is 4th black belt. Instructor at Zenshin Aikido İstanbul and İTÜ Aikido Club. Conducts studies on aikido on Turkish Aikido Magazine and on linguistics on Dilimsel Düşünce.
Sözlük Kullanımı Üzerine Notlar / Notes on Dictionary Usage
(English below)
– Sözlükte her terimin kanjisi ve hiraganası gösterilmeye çalışılmıştır, çok az sayıdaki terimin kanjisi veya hiraganası bulunamamıştır ve bunlar belirtilmiştir (örn; tentei, chototsu). Bazı Japonca kelimelerin ise zaten kanji ve hiragana yazımı yoktur, sadece katakana ile yazılır (örn; zubon). Kimi terimlerde yazılsa dahi okunmayan kanjiler vardır ve bunlar boş küme işareti (Ø) ile gösterilmiştir (bkz; norito). Sözlükte sadece Japonca kelimeler madde başı olarak verilmiştir (tek istisna baduanjin).
– Japonlar kanji yazı sistemini Çin’den almıştır ve kanjileri Çin’den alırken o kanjinin temsil ettiği Çince kelimeyi de almışlardır. Bu sebeple Japoncadaki çoğu kanji hem Çince bir kelimeyi hem de Japonca bir kelimeyi temsil eder, yani çoğu kanjinin 1 Japonca, 1 de Çince olmak üzere en az 2 okunuşu vardır. Madde başı olarak verilen terimdeki kanjilerin Çince mi (Ç), Japonca mı (J) okunacağı hiragana yazımının sol tarafında Ç ve J harfleriyle gösterilmiştir.
– Terimin anlamının ekolden ekole değiştiği, farklı yorumlamalarının olduğunun görüldüğü durumlarda terimin harfîyen (literal) çevirisini vermekle veya kısa ve yüzeysel bir açıklamasını sunmakla yetinilmiştir. ATS bir terim sözlüğü olduğu için Japonca terimlerin anlamlarını vermek esas alınmıştır. Detaylı kavramsal açıklamalardan ve bilhassa aikido teknikleri ile ilgili tariflerden kaçınılmıştır.
– ATS bir terim sözlüğü olduğu için yer ve şahıs ismi gibi özel isimler sözlüğe dahil edilmemiştir (gerekli olduğu düşünülen Zaidan Hōjin Aikikai, Sarutahiko no Ōkami vs. birkaç özel isim istisnadır).
– Japoncanın telaffuzunda ve imlasında uzun o ve kısa o ayrımı, uzun u ve kısa u ayrımı önemlidir. Bu fark, makron denen imla işareti (◌̄) ile tüm kelimelerde gösterilmiştir, ki harfin üstüne gelen düz ve yatay bir çizgidir. Japonca kelimeleri Latin harfleriyle yazmada (romanizasyon) uzun o’nun ou (örn; doujou, aikidou), uzun u’nun da uu (örn; kyuu, juujutsu) olarak gösterilmesi bir dereceye kadar yaygındır fakat sözlükte bu yöntem tercih edilmemiştir. Sözlükte arama yaparken buna dikkat edilmesi ve uzun ünlüyü çift harfle arama sonuç vermeyebileceği için tek harfli aramanın denenmesi önerilir.
– Birden fazla kanjiden oluşan terimlerin romaji (Latin harfli) yazımında ne zaman tire kullanılacağı, ne zaman boşluk bırakılacağı veya ne zaman bitişik yazılacağı konusunda %100 kuşatıcı bir yöntem bulunmamaktadır. Sözlük kullanıcılarının uzun sayılabilecek terimlerdeki ana kelimeleri daha kolay kavrayabilmeleri için boşluk kullanımına sıkça başvurulmuştur. Kelime bölmede tire kullanımına nadiren başvurulmuştur. Klavye kısayolları ile kelime aramada sonuç çıkmaması durumunda, bahsedilen husus gözetilerek farklı kombinasyonların denenmesi önerilir.
English
– Kanji and hiragana are provided for each term in the dictionary, except for a few, whose kanji or hiragana couldn’t be found (e.g. tentei, chototsu). Some Japanese words don’t have a kanji or hiragana and are only written in katakana (e.g. zubon). Some terms contain kanji that are not pronounced even though written. These kanji are shown with a null sign (Ø) (e.g. norito). Only Japanese words are listed as headwords (except for baduanjin).
– The Japanese took the kanji writing system from China. They also took the Chinese words associated with each kanji. This is why most Japanese kanji represent at least 2 different words, that is, they have at least 2 different readings; one Chinese and one Japanese. Whether each kanji in the headword is read Japanese (J) or Chinese (Ç) is indicated with the letters J and Ç at the left of the hiragana spelling.
– Only the literal translation or a superficial and short explanation of the term was given in the cases when the term had different meanings or interpretations in different aikido schools. As ATS is a dictionary for terms, the primary aim is to provide the meaning of the terms (providing the explanation of the concept of the term is the secondary aim). Elaborating on the explanation, especially for the terms regarding the techniques, was purposefully avoided on most occasions.
– As ATS is a dictionary of terms, proper nouns such as place names and personal names are not included (except for a few which are considered necessary, such as Zaidan Hōjin Aikikai, Sarutahiko no Ōkami).
– Differentiating the long u and the short u, and the long o and the short o is very crucial in the pronunciation and the orthography of Japanese. Macron (◌̄), a diacritic sign put above the letter to mark long vowels, was used on every long vowel. Using ou for long o (e.g. doujou, aikidou) and uu for long u (e.g. kyuu, juujutsu) is common to a degree in the romanisation of Japanese, but this method was not preferred for the dictionary. Thus, it is recommended to search accordingly, as searching with double letters (ou or uu) will not give the desired result.
– There is no consensus about when to hyphenate, when to space or when to write without space in romaji. Spacing was preferred more than the other 2 options to provide an easy understanding of the main words in compound words or in phrases for the dictionary reader. Hyphenation was rarely used. It is recommended to make variations accordingly when shortcut-searching for terms.
ATS İçin Taranmış Kitaplar / Books Reviewed for ATS
Yabancı Dil / Non-Turkish (Tarama sırasına göre / In order of revision)
– Adele Westbrook & Oscar Ratti – Aikido and the Dynamic Sphere: An Illustrated Introduction (Tuttle Publishing, 2001)
– C. M. Shifflett – Ki in Aikido: A Sampler of Ki Exercises (Blue Snake Books, 2010)
– Dave Lowry – In the Dojo: A Guide to the Rituals and Etiquette of the Japanese Martial Arts (Shambala, 2006)
– Eiji Yoshikawa – Musashi: Book Four: The Bushido Code (Corgi Books, 1990 İngilizceye çev. Charles S. Terry)
– Morihei Ueshiba – The Art of Peace (Shambala, 1992, trans. John Stevens)
– Michael Hacker – The Language of Aikido: A Practitioner’s Guide to Japanese Characters and Terminology (Talking Budo, 2017)
– Mitsugi Saotome – Aikido and the Harmony of Nature (Shambala, 1993, trans. Patricia Saotome)
– Terry Dobson & Victor Miller – Aikido in Everyday Life: Giving in to Get Your Way (Blue Snake Books, 1993)
– William Gleason – Aikido and Words of Power: The Sacred Sounds of Kototama (Destiny Books, 2009)
Türkçe / Turkish (Tarama sırasına göre / In order of revision)
– Ruh ve Madde Temmuz 1978 sayısı – Döğüş San’atlarının Ruhsal Kökeni: Michel Randon ile Söyleşi
– A. Bora Açıkalın – Aikido Felsefesi: Yaşam Gücüyle Bütünleşme Yolu (Truva Yayınları, 2007)
– A. Bora Açıkalın – Yol (kendi basımı, 2007), 2. basım (2011)
– Ahmet N. Özdal – Türklerin Savaş Sanatı: Aldatıcı Taktikler & Farklılaşan Stratejiler (XI. – XIV. Yüzyıllar) (Doruk Yayınları, 2008), 2. basım (Timaş Yayınları, 2019)
– Alan Watts – Taoculuk, Zen ve Batı Kültürü: Denemeler (Yol Yayınları, 1985, çev. İlhan Güngören), 2. basım (1996)
– Anthony J. Bryant – Samuraylar (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022, çev. Füsun Tayanç, Tunç Tayanç)
– Ayhan Kaya – Aikido: Çocuklar İçin Akıl ve Bedenin Uyumu (MVT, 2008)
– Cihan Karaoğluol – Dünün Savaşçıları; Bugünün Liderleri (Duvar Yayınları, 2018)
– Donald Richie – Savaşçı Kumagai’nin Anıları (E Yayınları, 2002, çev. Neşe Olcaytu)
– Erdal Küçükyalçın – Dönüm Noktalarıyla Japon Tarihi: Samuraylar Çağı (İnkılâp Kitabevi, 2013)
– Erdal Küçükyalçın – Miyamoto Musaşi ve Beş Çember Kitabı: Savaş Sanatı ve Liderlik Üzerine (Forum Tauri Press, 2021)
– Erkan Göksu – Kutadgu Bilig’e Göre Türk Savaş Sanatı (Kronik Kitap, 2018), 3. basım (2018)
– Eugen Herrigel – Zen ve Okçuluk (çev. Ömer Cemal Güngören)
– Gaku Homma – Aikido’nun Yapısı: Cilt 1 (MVT Yayıncılık, 2011, çev. Barış Kılıçhan)
– Gaku Homma – Yaşam İçin Aikido (MVT Yayıncılık, 2008, çev. Reşat Arbaş)
– Hakan Kaplan – Aikido (Japon Kültür Yayınları, 2020)
– Hakan Kaplan – Aikido (kendi yayını, 2000)
– Hakan Kaplan & Tolga Aşkalli – Samuray (Kaplan Kitabevi, 2004)
– Hakan Karahan – Yeni Başlayanlar İçin Aikido (Scala, 1998)
– Hakan Ozan Erzincanlı – Kavga ve Bilge: Savaş Sanatlarındaki Bilgelik (Likya Kitap, 2020)
– Haluk Emçioğlu – Aikido: Bir Barış Sanatı ve Sevgi Yolu (Okyanus Yayıncılık, 1999)
– Haluk Emçioğlu – Savaş ve Şifa Yönleriyle Aiki Yolu (Okyanus Yayıncılık, 2006)
– Hiroshi Moriya – Savaş Sanatlarında 36 Gizli Strateji (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2009, çev. Utku Umut Bulsun), 4. basım (2014)
– İbrahim Öztek – Budo Sözlüğü: Judo, Karate, Aikido, Taekwondo, Wu Shu (kendi basımı, 1999)
– Ihara Saikaku – Samuraylar Arasında Aşk (Okuyan Us Yayın, 2004, çev. Fatih Özgüven)
– İlhan Güngören – Meditasyon ve Zazen: Yosutani Yoshi’nin Zazen Konusunda Eğitici Konuşmaları (Yol Yayınları, 2017)
– İlhan Güngören – Zen Budizm: Bir Yaşama Sanatı (Yol Yayınları, 1977), 7. basım (2016)
– İlhan Güngören – Zen Budizm: D. T. Suzuki’den Seçme Yazılar (Yol Yayınları, 1979), 3. basım (1997)
– Inazo Nitobe – Buşido: Japon Savaş Sanatı (Dergâh Yayınları, 2016, çev. Doruk Akyüz), 2. basım (2018)
– İskender Fikret Akdora – Samuray: Japon Şiirleri (Özgür Yayın & Dağıtım, 1988)
– İzzet Harun Yamaç – Savaş Sanatları Rehberi (Cinius Yayınları, 2019)
– Joe Hyams – Zen ve Savaş Sanatları (Yol Yayınları, 1990, çev. Cem Şen), 2. basım (1995)
– John Keegan – Savaş Sanatı Tarihi (Yeni Yüzyıl Yayınları, 1995, çev. Füsun Doruker)
– Jürgen Ebertowski – Aikido Hızı (Erko Yayıncılık, 2009, çev. Nilgün Ersoy)
– Kadim Çin’in Askeri Klasikleri (I. Cilt) (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2010, çev. Utku Umut Bulsun, Pınar Erbayık)
– Kadim Çin’in Askeri Klasikleri (II. Cilt) (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2011, çev. Utku Umut Bulsun, Z. Heyzen Ates)
– Kaiten Nukariya – Samurayların İnançları (İlya Yayınları, 2011, çev. Şebnem Duran) 13. basım ( Lilith Yayınevi, 2018)
– Kenji Kumagai – Aikido Çalışma Kitabı (MVT Yayıncılık, 2007, çev. Megumi Machi)
– Kitami Masao – Kılıçsız Samuray: Japon Tarihinin Gelmiş Geçmiş En Büyük İmparatoru Toyotomi Hideyoshi’nin Bilgelik Sırları (Butik Yayıncılık, 2009, çev. Merve Duygun)
– Koichi Tohei – Ki Enerjisi: Zihin ve Bedeni Bütünleştirmek İçin Dört Temel Uygulama (Okyanus Yayıncılık, 2000, çev. Selim Yeniçeri), 2. basım (2003)
– Mehmet Lemi Bağdatlıları – Aiki-Tanto: Japon Savaş Bıçağı Kültürü / Tanto Jutsu – Aikido (Scala Yayıncılık, 2010)
– Mikao Usui & Frank Arjava Petter – Reiki: Dr. Mikao’nun Özgün Reiki El Kitabı (Okyanus Yayınları, 2005, çev, Nur Yener)
– Mishima – Hagakure: Samuray’ın Yolu (UKM Yayınları, 1995, çev. Arzum Erken)
– Miyamoto Musashi – Beş Çember Kitabı (Japon Sanat Merkezi, 2017, çev. Erdal Küçükyalçın)
– Morihei Ueshiba – Budo Renshu: Budo Çalışma Rehberi (Okyanus Yayınları, 2004, çev. Sauvi Kendiroğlu)
– Morihei Ueshiba – Budo: Aikido Savaş Sanatı (Okyanus Yayıncılık, 2000, çev. Selim Yeniçeri), 2. basım (2002)
– Mustafa Aygün – Aikido (Okyanus Yayınları, 2010), 2. basım (2010)
– Mustafa Çay – Bushido (Destek Yayınları, 2018)
– Paul Reps – Zen’in Eti, Zen’in Kemiği (Yol Yayınları, 2016, çev. Nevzat Erkmen)
– Raymond M. Smullyan – Tao Sessizdir (Dharma Yayınları, 1994, çev. Cem Şen), 2. basım (2000)
– Robert Pino – Şirketlerde Aikido: Rekabeti Etkisiz Hale Getirerek Şirketinizin Büyüme Potansiyelini Ortaya Çıkarın (Alkım Yayınları, 2002, çev. Didem Yazıcıoğlu)
– Saxton T. Pope – Ok ve Yay Hakkında Bir Araştırma (Selenge Yayınları, 2021, çev. Recep Efe Çoban)
– Şefik Gülten – Savaşçının Yolu (kendi basımı, 2011)
– Şefik Gülten – Yaşam Felsefem Budo (Toroslu Kitaplığı, 2006)
– Shunryu Suzuki – Zen Zihni Başlangıç Zihnidir (Dharma Yayınları, 1998, çev. Cem Şen), 3. basım (2001)
– Sokyo Ono – Şinto: Kamilerin Yolu (Okyanus Yayınları, 2004, çev. Suat Ertüzün)
– Stephen Turnbull – Samuraylar (Kronik Kitap, 2021, çev. Egenur Karabillioğlu)
– Suavi Kendiroğlu – Görünmez Hedef: Uzak Doğu’dan 50 Savaş Hikâyesi (Yol Yayınları, 2000)
– Sun Bin – Kayıp Savaş Sanatı (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2008, çev. Haluk Hepkon), 3. basım (2013)
– Susan Perry – O’Sensei’yi Hatırlamak: Aikidonun Kurucusu Morihei Ueshiba ile Beraber Yaşam ve Eğitim (Okyanus Yayıncılık, 2007, çev. Serdar Bozkuş)
– Takuan Soho – Engellenemeyen Zihin (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2011, çev. Ceren Palaz)
– Takuan Sōhō – Sınırsız Zihin (Arion Yayınevi, 2008, çev. Özlem Yaşayanlar)
– Thomas Cleary – Japon Savaş Sanatı (Anahtar Kitaplar Yayınevi, 1994, çev. Şen Süer Kaya), 2. basım (1998)
– Toru Namikoshi – Şiatsu: Dokunmayla Gelen Sağlık ve Rahatlık (Yol Yayınları, 1994, çev. İlhan Güngören)
– Wolfgang Schwentker – Samuraylar (Runik Kitap, 2021, çev. Mine Arıbal)
– Yagyu Munenori – Hayat Veren Kılıç (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2010, çev. Zeynep Heyzen Ateş)
– Yamamoto Tsunetomo – Hagakure: Savaşçının Yüreği (Arion Yayınevi, 2008, çev. Özlem Yaşayanlar), 3. basım (2019)
– Yüksel Yılmaz – Dövüş Sanatlarının Temel İlkeleri (AZ Kitap, 2016)
Son Güncelleme / Last Update:
Öneri ve Katkı /
Corrections and Contributions
Terimler konusunda düzelti önerilerinizi, katkılarınızı ve yeni terim önerilerinizi bize ulaştırabilirsiniz. Sözlükte sizlerin de katkılarını görmek hem bizi çok sevindirir hem sözlüğün kuşatıcılığını arttırır.
We would be delighted to receive your term suggestions, corrections and contributions, which will further develop this dictionary.