İçeriğe geç

Kitap Tanıtımı #4: Ruth Benedict – Krizantem ve Kılıç: Japon Kültürü Üzerine Bir İnceleme

İkinci Dünya Savaşı döneminde ABD Savaş İstihbaratı Dairesi hem müttefik olduğu hem de düşman olduğu toplumlar üzerinde çalışmalar yapmıştır. ABD, hiç de tanıdık olmayan, tezatlarla dolu Japonya gibi bir düşman karşısında nasıl hareket etmesi gerektiğini anlamak üzere 1944 yılında ünlü antropolog ve halkbilimci Ruth Benedict’i görevlendirdi. Döneminin önde gelen ve en değerli bilim insanlarından olan Ruth Benedict, çalışmalarını 1946’da Krizantem ve Kılıç adlı kitabında topladı. 

Antropolog ve kültürbilimci Ruth Benedict (1887-1948)
görsel: Wikipedia

Araştırmaların savaş koşulları altında, Japonya’ya gitmenin mümkün olmadığı bir ortamda yapılması gerekiyordu. Benedict yeni metotlar geliştirmesi gerektiğinin farkındaydı. Ev ziyaretlerinin ve yüz yüze görüşmelerin bir kültürü anlamada ne kadar önemli olduğunu bildiği için Amerika’da yaşayan Japonlarla bir araya gelerek, onlarla birlikte film incelemeleri yaparak, birçok kitap okuyarak ve daha önce Japonya’da bulunmuş kişilerle görüşerek araştırmalarını tamamladı.

Japon kültürünü tezatlarıyla değil olumlu yönleriyle ele almış olan yazarları eleştiren Benedict, Japonların o kitaplarda bahsedilenin aksine hem uysal hem asî, hem barışçıl hem militarist, hem krizantem (kasımpatı) yetiştirmede hem de kılıç kullanmada usta olduklarını belirtir ve kitabın ismi Krizantem ve Kılıç da bu düşünceden gelir.

Amerikalılar, uçaklarında kullandıkları emniyet tertibatının Japonlarca neden “korkakça” bulunduğunu, cephede neden bir ilkyardım ve kurtarma ekibinin olmadığını, tıbbi teçhizatın neden minimum miktarda olduğunu merak ediyordu. Diğer ülkelere kıyasla Japonya’nın esir verme oranının düşüklüğü karşısında şaşkınlık yaşıyordu. Japonların neden böyle tutumlar içinde olduğunu biraz olsun anlamamız için Benedict bizimle pek çok gözlem paylaşıyor. 

Çoğumuz, Japonların yolda yürürken düşen birine yardım etmediğini duyup buna şaşmıştır. Japon filmlerinde kahkahalarla gülünen olayların bizim nazarımızda komik hiçbir yanı olmadığını düşündüğümüz olmuştur. Bazı oyunculukların ne kadar donuk bazılarının ise ne kadar abartılı olduğunu düşünmüşüzdür. Yadırgadığımız bu gibi konulara açıklama bulabileceğimiz Krizantem ve Kılıç, “On”, “Ko”, “Giri” gibi kavramlara ve arigato’un aslında ne anlama geldiği gibi konulara değinerek, Japon kültürü ile ilgili aydınlanmamızı sağlıyor. 

Aldığı övgüler ve bilime sağladığı katkılar yanında, kitap, Japonlar ve Japon kültürü ile ilgili genellemeler yaptığı gerekçesiyle bazı çevrelerce eleştirilmiştir. Dakik olmayan tespitler ve metodolojik hatalar barındırdığını savunan eleştiriler de almıştır. 

Krizantem ve Kılıç 5. Basım Kapak

Krizantem ve Kılıç Japoncaya da çevrilmiştir ve oldukça fazla okuyucuya ulaşmıştır. Pauline Kent’in 1999’da yazdığı Japanese Perceptions of The Chrysanthemum and The Sword (Japonların Krizantem ve Kılıç Algıları) adlı makalesinde çevirinin 2.300.000’nin üzerinde sattığı belirtilmektedir. Kitap Japon bilim insanlarını uzun süre meşgul etmiş ve Japonlar gibi başka milletleri de kendi millî karakterleri üzerine araştırmaya yöneltmiştir. 

1966’da Türkân Turgut tarafından Türkçeye çevrilen ve sonrasında 5 baskı daha yapan bu değerli eser Japon kültürü ile ilgilenenlerin sorularına cevap bulabileceği, meraklarını giderebileceği bir okuma olacaktır. Ancak eğer Japon kültürü ilginizi çekmiyorsa kitap uzun ve yorucu gelebilir. Buna rağmen yalnızca göz gezdirmek için dahi olsa savaş sanatları ile ilgilenen camianın ulaşmasını önerdiğimiz bir kitaptır.

Birkaç alıntı ile devam edelim:

“Great Americans (Büyük Amerikalılar)” posta pulu serisi bünyesinde üzerinde Ruth Benedict’in fotoğrafı ile 1995 ekiminde tedavüle giren posta pulu.
görsel: c8.alamy.com

“Japon aile hayatı, keyfi otoriteye önem vermeyi öğretmez ve böyle bir otoriteye kolay kolay boyun eğme alışkanlığını geliştirmez.”

Krizantem ve Kılıç, İş Bankası Kültür Yayınları 5. Basım, sayfa 47

“Şartlar değişince Japonlar hareket tarzlarını değiştirir ve kendilerini yeni bir akıma kaptırırlar. Değişim Japonlar için Batılılar arasında olduğu gibi ahlaki bir mesele değildir. Bizim ideolojik konularla ilgili “prensiplerimiz ve kanaatlerimiz vardır. Başaramadığımız zaman dahi hâlâ aynı düşüncelere bağlı kalmaya devam ederiz.“

Krizantem ve Kılıç, İş Bankası Kültür Yayınları 5. Basım, sayfa 148

çevirmen: Türkân Turgut
ebat: 15,5 x 23 cm 
sayfa sayısı: 287
Türkçe ilk basım: 1966
Türkçe son (6.) basım: 2019
ISBN: 978-975-458-058-7

Kitap hakkında bilgi: https://www.iskultur.com.tr/krizantem-ve-kilic.aspx

İyi okumalar dileriz!

Zeynep Basmacı

2006’dan beri aikido yapmaktadır. Eğitimci olarak çalışmakta çocuk edebiyatı ve illüstrasyon ile ilgilenmektedir. Türk Aikido Dergisi’nin kurucusu ve editörüdür.
zeynepbas11@yahoo.com